ความโดดเด่นของไทยอีกประการหนึ่งที่นักท่องเที่ยวต่างชาตินิยมเดินทางมามาเยี่ยมเยียนบ่อยครั้งนั่นก็คือ ความหลากหลายทางวัฒนธรรม การอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข มีความสามัคคีแม้ว่าจะมีความแตกต่างกัน ซึ่งถือว่าเป็นเสน่ห์อย่างหนึ่งที่หาได้ยากจากชนชาติอื่น เพราะวัฒนธรรมที่แตกต่างก่อเกิดความน่าสนใจ เพราะสะท้อนให้คนรุ่นหลังได้เห็นถึงรากเหง้า คุณค่าของความเป็นไทย มีเอกลักษณ์จนน่าค้นหา
ที่ ชี้ช่องรวย ร่ายยาวมาขนาดนี้ ก็เพราะอยากจะนำพาทุกท่านมาศึกษาและท่องเที่ยวศึกษาวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของชุมชนมอญที่ยังคงมีวัฒนธรรมที่ดีงาม อีกทั้งคนในชุมชนยังคงรักษาและอนุรักษ์ความเป็นเชื้อสายมอญ ยังคงเก็บเอาความรู้และวัฒนธรรมไม่ให้ห่างหายไปกับกาลเวลา วันนี้เราจะพามาท่องเที่ยวกันที่ ชุมชนบางกระดี่ ซึ่งเป็นชุมชนมอญที่มีประวัติความเป็นมาที่น่าสนใจ
ชุมชนบางกระดี่ หรือ มอญบางกระดี่ อยู่ในเขตพื้นที่กรุงเทพฯ แขวงแสมดำ เขตบางขุนเทียน การตั้งถิ่นฐานของชาวมอญ บ้านบางกระดี่ไม่มีหลักฐานบันทึกไว้เป็นลายลักษณ์อักษรชัดเจน บ้างก็ว่าเป็นชาวมอญในชุมชนอื่นๆ เช่น ชาวมอญพระประแดง จ.สมุทรปราการ ชาวมอญเกาะเกร็ด จ.นนทบุรี และชาวมอญสามโคก จ.ปทุมธานี ที่พากันอพยพเข้ามาอยู่อาศัย เพื่อเป็นที่ต้องประสงค์ของพระมหากษัตริย์ในยุคนั้นๆ ในการนำมาเป็นแรงงาน รับราชการ และสร้างความเข้มแข็งของพระราชอาณาจักร โดยโปรดฯให้จัดที่อยู่ให้เป็นหลักแหล่ง และอีกบางส่วนก็ว่าชาวมอญที่บางกระดี่นั้น ไม่ได้อพยพโยกย้ายมาจากเมืองมอญโดยตรงอย่างชาวมอญในชุมชนอื่นๆ แต่คาดว่า เป็นการอพยพมาจากชุมชน ที่เป็นชุมชนมอญอยู่แล้วในส่วนอื่นๆของเมืองไทย เป็นการอพยพเพื่อหาหลักแหล่งทำมาหากินแห่งใหม่ เนื่องจากถิ่นเดิมแออัดยัดเยียด ขาดแคลนพื้นที่ทำกินและแสวงหาแหล่งทรัพยากรใหม่ๆ
จุดแรกก่อนที่จะเข้าเยี่ยมชมชุมชนบางกระดี่จะผ่านวัดบางกระดี่ ซึ่งจะมีหลักฐานที่สามารถอธิบายความเป็นมา และความเก่าแก่ของชุมชนมอญบางกระดี่ก็คือ สถาปัตยกรรม และสิ่งก่อสร้างภายในวัดบางกระดี่ ได้แก่ เจดีย์ พระพุทธรูป และความเชื่อมโยงทางด้านสังคม และวัฒนธรรมประเพณีในชุมชนวัดบางกระดี่ โดยสถาปัตยกรรมภายในวัด เป็นงานศิลปะแบบพื้นบ้าน ใช้วัสดุที่หาง่ายในท้องถิ่นซึ่งเกิดจากพลังศรัทธาของชาวบ้าน
จากนั้นมาต่อกันที่ ศูนย์ศิลปวัฒนธรรมมอญ ซอยบางกระดี่ แยก 14 เป็นพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านที่รวบรวมข้าวของเครื่องใช้เก่าแก่มาจัดแสดง แสดงถึงวิถีชีวิตมอญโบราณตั้งแต่เกิดจนตาย หนังสืออักษรมอญ การตรวจเทียบรูปแบบศิลปะ และยุคสมัย ของโบราณวัตถุโบราณสถาน ภายในชุมชนมอญบางกระดี่มีศิลปะปูนปั้น ลวดลายแกะสลัก บนบานประตูโบสถ์ หน้าต่าง และศาลาการเปรียญ
นอกจากหลักฐานด้านโบราณสถานข้างต้นแล้ว ยังมีลักษณะสำคัญที่แสดงความเป็นมาอย่างชัดเจน กล่าวคือ ภาษาที่ใช้ระบบเครือญาติ และรูปแบบวัฒนธรรมประเพณี ผ้าสไบมอญที่มีลวดลายและรูปแบบเฉพาะตัว
จุดที่ 3 เราได้มาเยี่ยมชมการทำหลังคาจากต้นจาก ซึ่งเป็นวัสดุหาง่ายจากธรรมชาติ ด้วยลักษณะภูมิประเทศริมฝั่งคลองที่มีต้นจากขึ้นเป็นจำนวนมาก ดังนั้น การทำหลังคาจากต้นจากจึงเป็นงานอดิเรกที่สร้างรายได้ให้กับผู้เฒ่าผู้แก่ในชุมชน โดยหลังคาจากจะขายกันอยู่ที่ตับละ 5 บาท ซึ่งก็มีลูกค้าจำนวนไม่น้อยที่มารับซื้อมากถึง 100-200 ตับ สนนรายได้จะอยู่ที่ 500-1,000 บาทเลยทีเดียว
จุดที่ 4 เราได้เดินทางมาชมการทำขนมไทยที่บ้านแม่สมรัก มาดูกรรมวิธีการทำขนมเม็ดขนุนที่มีเอกลักษณ์อย่างมากคือ เม็ดจะกลมใหญ่มาก แตกต่างจากทั่วไปที่มีเป็นรูปกลมรี ราคาขายส่งจะอยู่ที่กิโลกรัมละ 200 บาท นอกจากขนมเม็ดขนุนแล้ว ที่บ้านแม่สมรักยังรับทำขนมทองหยอด ฝอยทอง ขนมหม้อแกง ลูกชุบ ฯลฯ อีกด้วย เรียกว่าได้ทั้งชมและอิ่มท้องแบบไม่กลัวอ้วนกันเลยทีเดียวค่ะ
สำหรับการเดินทางไปชุมชนบางกระดี่ก็ง่ายมาก หากเดินทางโดยรถประจำทางให้ขึ้นรถ 68, 105 หรือรถโดยสารปรับอากาศสาย 68, 76, 105, 140, 141, 529 หรือหากจะเดินทางโดยรถยนต์ส่วนตัวให้มาทางถนนพระราม 2 มุ่งหน้าสมุทรสาคร เมื่อลงสะพานวงแหวนพระราม 2 จะมีทางแยกทางซ้ายมือเข้า ถนนบางกระดี่ ขับต่อไปจนเจอสะพานสูงข้ามคลองสนามชัย และลงสะพานไปจะเจอวัดบางกระดี่อยู่ทางขวามือ สามารถจอดรถได้ที่บริเวณภายในวัดค่ะ
ศูนย์ศิลปวัฒนธรรมมอญ บางกระดี่ จะเปิดทุกวันตั้งแต่เวลา 08.00-17.00 น. (หากเข้าชมควรโทรศัพท์แจ้งล่วงหน้า) เข้าชมฟรี โทรศัพท์ 02-452-2062 หากต้องการเข้าชมเป็นหมู่คณะต้องติดต่อคณะกรรมการการท่องเที่ยวบ้านมอญบางกระดี่ล่วงหน้า สอบถามโทร. 086-603-3038
ขอขอบคุณภาพประกอบจาก Facebook Page : ชุมชนมอญบางกระดี่
