นายพลเชษฐ์ ตราโช รองเลขาธิการสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร (สศก.) กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เปิดเผยว่า ส้มเกลี้ยง เป็นผลไม้ที่ได้รับความนิยมของผู้บริโภคเพิ่มขึ้น เนื่องจากมีคุณค่าทางโภชนาการมากมาย ประกอบด้วยวิตามิน เกลือแร่ มากกว่าส้มชนิดอื่นๆ และมีรสชาติดี ให้ผลตอบแทนสูง คุ้มค่ากับการลงทุน จึงมีการส่งเสริมให้มีการผลิตและการบริหารจัดการเชิงการค้า อีกทั้งในปัจจุบันพื้นที่ในการปลูกส้มเกลี้ยงซึ่งส่วนใหญ่อยู่ที่ภาคเหนือโดยเฉพาะจังหวัดลำปาง นับว่าเป็นแหล่งปลูกส้มเกลี้ยงที่สำคัญและมีชื่อเสียงมายาวนาน
ประกอบกับทางจังหวัดได้ให้ความสำคัญโดยมีแนวทางส่งเสริมสร้างการรับรู้และส่งเสริมองค์ความรู้ด้านวิชาการต่าง ๆ เรื่องการปลูก การดูแลรักษา การตลาด และชี้ให้เห็นความสำคัญและคุณประโยชน์การอนุรักษ์พืชประจำท้องถิ่นให้คงอยู่ เพื่อพัฒนาสู่สินค้า GI ซึ่งสอดคล้องกับแผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ ประเด็น การเกษตร (พ.ศ. 2561-2580) ที่ให้ความสำคัญเกี่ยวกับเกษตรอัตลักษณ์พื้นถิ่น รวมถึงเป็นการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต เพื่อให้ต้นทุนการผลิตลดลง ปรับปรุงคุณภาพผลผลิต เน้นการส่งเสริมตามข้อกำหนดการปฎิบัติทางการเกษตรที่ดี และให้แปลงส้มเกลี้ยงเป็นแปลงที่ได้มาตรฐาน ตามกระบวนการผลิตพืชอาหารที่ดีและปลอดภัยจากสารพิษ รวมทั้งส่งเสริมการรวมกลุ่มเกษตรกรแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์เพื่อสร้างมูลค่าเพิ่ม เช่น แยมส้มเกลี้ยง เครื่องสำอาง เป็นต้น จากการพยากรณ์ปี 2563 (ข้อมูล ณ พฤษภาคม 2563) คาดว่าจังหวัดลำปางมีพื้นที่ยืนต้นทั้งหมด 1,118 ไร่ พื้นที่ให้ผล 925 ไร่ ผลผลิตรวม 853,174 กิโลกรัม ผลผลิตเฉลี่ย 922 กิโลกรัม/ไร่
ด้าน นายธวัชชัย เดชาเชษฐ์ ผู้อำนวยการสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 1 จังหวัดเชียงใหม่ (สศท.1) กล่าวเสริมว่าจากการลงพื้นที่ของ สศท.1พบว่า แหล่งปลูกส้มเกลี้ยงที่สำคัญของจังหวัดลำปาง อยู่ในอำเภอเถินและอำเภอแม่พริก ปัจจุบันเกษตรกรมีการรวมกลุ่มปลูกส้มเกลี้ยงอำเภอเถินภายใต้โครงการระบบส่งเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ่ เริ่มดำเนินการตั้งแต่ปี 2561 สมาชิกแปลงใหญ่ 207 ราย มีพื้นที่ จำนวน 444 ไร่โดยส้มเกลี้ยงจะเริ่มให้ผลผลิตเมื่อมีอายุ 8 เดือนระยะเวลาเก็บเกี่ยวอยู่ในช่วงเดือนกรกฎาคม – กันยายน ผลผลิตเฉลี่ยอยู่ที่ 922 กิโลกรัม/ไร่ต้นทุนการผลิตเฉลี่ย 4,246 บาท/ไร่ราคาที่เกษตรกรขายได้เฉลี่ย 15 บาท/กิโลกรัม (ราคา ณพฤษภาคม 2563) ผลตอบแทนสุทธิ (กำไร) ประมาณ 9,589 บาท/ไร่
ปัจจุบันการตลาดส้มเกลี้ยงของกลุ่มแปลงใหญ่ส้มเกลี้ยงอำเภอเถินส่วนใหญ่ผลผลิตร้อยละ 95 จำหน่ายให้กับพ่อค้าในพื้นที่และนอกพื้นที่ เช่นพ่อค้าจากตลาดไท กรุงเทพฯ และเชียงใหม่ซึ่งจะมารับซื้อถึงพื้นที่ผลผลิตร้อยละ5 ทางกลุ่มจะจำหน่ายเองในพื้นที่ โดยจำหน่ายบริเวณปั๊มน้ำมันเชลล์ปั้มน้ำมันปตท. ร้านอาหารรสดัง และร้านโกแดง อำเภอเถิน จังหวัดลำปางในรูปของผลสด และแปรรูปน้ำส้มเกลี้ยง อีกทั้งทางกลุ่มยังได้จำหน่ายให้กับสหกรณ์การเกษตรแม่พริก จำกัดซึ่งเป็นผู้รวบรวมส่งให้กับบริษัท สยามแม็คโคร จำกัด (มหาชน) โดยบริษัทจะรับซื้อผลผลิตในช่วงเทศกาลสารทจีน(เดือนสิงหาคม) ประมาณ 800 กิโลกรัม ซึ่งจะเน้นผลผลิตที่มีคุณภาพ ผลต้องมีขนาดใหญ่ ผิวเกลี้ยงไม่ขรุขระ ไม่มีแมลงวันทองเจาะ
ทั้งนี้ หากเกษตรกรหรือท่านใดที่สนใจข้อมูลการผลิตและการตลาดส้มเกลี้ยงอำเภอเถิน สามารถสอบถามและขอคำปรึกษาได้ที่นางสายรุ้ง วงศ์ษา ประธานกลุ่มปลูกส้มเกลี้ยงอำเภอเถิน บ้านเลขที่ 136 หมู่ที่ 4 บ้านท่าหลวง ตำบลเถินบุรี อำเภอเถิน จังหวัดลำปาง โทร. 08 7786 0041
